ڪڻڪ جي ڪهاڻي اصل ۾ انسان جي مڪمل ڪهاڻي آهي، يعني هڪ داڻي کان شعور تائين، هڪ چونڊ کان تهذيب تائين، روايت چئي ٿي ته جنت ۾ حضرت آدم عليه السلام جيڪو منع ٿيل ميوو کاڌو اهو ڪڻڪ جو سلو هو ۽ انهيءَ هڪ داڻي کيس اهڙي دنيا کان ڪڍي ڇڏيو، جتي نه بک هئي نه محنت ۽ هڪ اهڙي زمين تي لاهي ڦٽو ڪيو ويو. جتي پگهر، خوف، اميد ۽ اختيار سڀ لازم هئا. جيڪڏهن ان قصي کي صرف مذهبي نه بلڪه انساني تجربي جي طور تي ڏٺو وڃي ته اهو سموري انساني تاريخ کي هڪ نشاني ۾ پوئي ڇڏي ٿو. مان جيستائين مذهبن ۽ تهذيبن کي سمجهان ٿو، مذهب انسان جي گڏيل تجربن جو رد عمل آهن. انسان جن حالتن مان گذريو، جن آزمائشن، بکن، هجرتن ۽ محرومين کان سکيو، ساڳيو ئي علم هن پنهنجين ڪهاڻين ۾ محفوظ ڪيو ته جيئن ايندڙ نسل انهي کي ياد رکن. جنت کان ڪڍيو وڃڻ ڪنهن جاگرافيائي جڳھه کان نه بلڪه هڪ فطري جڳهھ کان محرومي جي نشاني آهي. اها جڳھه جتي انسان فطرت جي دامن ۾ هو ۽ انهيءَ کي فيصلو نه ڪرڻو پوندو هو. جيڪڏهن اسان زمين جي ڳوڙهي تاريخ ڏسون ته اڄ کان اٽڪل چوويھه لک سال اڳ برفاني دور جي شروعات ٿي، جيڪو هڪ مسلسل برفاني زمانو نه هو، بلڪه ڪيترن ئي ٿڌين ۽ گرمين جي دورن جو سلسلو هو. انهن ئي دورن ۾ آفريقا جي گرم پرڳڻن ۾ شروعاتي انسان نروار ٿيو. پهرين هومو هيبيلس، پوءِ هومو ايريڪٽس ۽ پچاڙي ۾ هومو سيپينز ان ڊگهي عرصي ۾ انسان اڪثر ڪري آفريقا تائين محدود رهيو. ڇاڪاڻ ته اتي موسم ٻين پرڳڻن جي ڀيٽ ۾ مختلف هو، برساتون اينديون هيون ۽ خوراڪ موجود هئي.
