پاڪستان وٽ نوان رستا کولڻ جو سونهري موقعو

هن وقت پاڪستان موسمياتي تبديلي جي اثرن کان سخت خطرن کي منهن ڏئي رهيو آهي. موسمياتي تبديلي سڌو سنئون زراعت، پاڻي جي انتظام ۽ توانائي جي شعبن کي متاثر ڪيو آهي. ڪجهه سالن کان، ٻوڏ، سوڪهڙي ۽ اوچتين موسمي تبديلين وارن واقعن زرعي پيداوار کي نقصان پهچايو آهي، جيڪو پاڪستان جي معيشت جو هڪ اهم ٿنڀ آهي. ان کان علاوه، وڌندڙ آبادي وسيلن تي تمام گهڻو دٻاءُ وڌايو آهي، جنهن جي ڪري کاڌي، پاڻي ۽ اجهي جهڙيون بنيادي ضرورتون فراهم ڪرڻ ڏکيون ٿي پيون آهن. آبادي جي واڌ سان گڏ، غربت جي شرح پڻ هڪ سنگين مسئلو آهي، جيڪو سماجي اقتصادي عدم مساوات کي وڌائي رهيو آهي. ٻارن ۾ اسٽنٽنگ هڪ ٻيو وڏو چئلينج آهي، جنهن جا نه رڳو صحت جي شعبي تي، پر معيشت تي به ڊگهي مدت جا اثر پون ٿا. غذائي کوٽ ۽ صحت جون ناڪافي سهولتون ٻارن جي جسماني ۽ ذهني واڌ ويجهه کي متاثر ڪن ٿيون، جيڪي بالغ ٿيڻ ۾ انهن جي پيداواري صلاحيت کي گهٽائي ڇڏين ٿيون. اها صورتحال ملڪ جي افرادي قوت جي مجموعي صلاحيت کي ڪمزور ڪري رهي آهي، جيڪا هڪ ترقي ڪندڙ ملڪ لاءِ قبول ڪرڻ جوڳي ناهي.

تازو ناڻي واري وزير محمد اورنگزيب پنهنجي خطاب ۾ معاشي ترقي تي روشني وجهندي چيو ته حڪومت جي بهتر پاليسيءَ سان مالي خرچ گهٽجي ويا آهن، پرڏيهي مٽاسٽا جي ذخيرن ۾ بهتري آئي آهي ۽ مٽاسٽا جي شرح مستحڪم ٿي آهي. انهن عنصرن سيڙپڪارن جي اعتماد ۾ اضافو ڪيو آهي. هڪ ٻي مثبت پيش رفت ترسيل ۾ نمايان واڌ آهي، جيڪا گذريل سال 38 ارب ڊالرن تائين پهچي وئي هئي ۽ موجوده مالي سال ۾ 41-43 ارب ڊالر تائين پهچڻ جي اميد آهي. ان کان علاوه سيپٽمبر ۾ 500 ملين ڊالر جي يورو بانڊ جي واجبات جي ڪامياب ادائگي ۽ اپريل 2026 ۾ 1.3 ارب ڊالر جي ادائگي لاءِ بهتر تياري ظاهر ڪري ٿي ته پاڪستان پنهنجي مالي ذميوارين کي پورو ڪرڻ جي صلاحيت رکي ٿو. حڪومت جو هڪ وڏو ڌيان ٽيڪس سڌارن تي آهي. ناڻي واري وزير ٽيڪس پاليسي کي ٽيڪس انتظاميه کان الڳ ڪرڻ جي ضرورت تي زور ڏنو ته جيئن سيڙپڪارن جو اعتماد بحال ٿي سگهي ۽ پاليسيءَ ۾ تسلسل قائم ٿي سگهي. ٽيڪس نظام ۾ شفافيت ۽ ڪارڪردگي کي بهتر بڻائڻ لاءِ سڌارا ناگزير آهن. ڇاڪاڻ ته موجوده نظام پيچيدگين ۽ بي اعتمادي جو شڪار آهي. ان کان علاوه، سرڪاري ادارن ۾ سڌارا، نجڪاري جون ڪوششون ۽ توانائي جي قيمتن جو جائزو اقتصادي ايجنڊا جا اهم جزا آهن.

هن وقت ملڪ جي معيشت کي پائيدار بڻائڻ لاءِ برآمدات تي ٻڌل ترقيءَ جي حڪمت عملي ضروري آهي. ناڻي واري وزير ڪچي مال ۽ اڌ تيار ٿيل شين تي ڊيوٽي گهٽائڻ لاءِ ٽيرف سڌارن ۽ پرڏيهي سيڙپڪاري کي راغب ڪرڻ لاءِ قدمن تي زور ڏنو. موجوده سالن ۾ ملڪ جي برآمدات ۾ اضافو ٿيو آهي، پر عالمي مارڪيٽن ۾ مقابلو ڪرڻ لاءِ وڌيڪ جدت ۽ معياري پيداوار جي ضرورت آهي. ان سلسلي ۾، بيجنگ، رياض، واشنگٽن ۽ نيويارڪ ۾ تازين ملاقاتن سيڙپڪارن جي تصديق ڪئي آهي. ان سان اعتماد ۾ بحالي جا آثار نظر آيا آهن. خاص طور تي، چيني ڪمپنين سان 24 گڏيل منصوبن جا معاهدا اهم ترقيءَ جا منصوبا آهن، جيڪي پاڪستان لاءِ پرڏيهي سيڙپڪاري لاءِ نوان موقعا کولي سگهن ٿا. ناڻي واري وزير خانگي شعبي جي متحرڪ ڪردار جي اهميت تي زور ڏنو ۽ چيو ته حڪومت جو بنيادي ڪردار ميڪرو اڪنامڪ استحڪام، ڍانچي وارا سڌارا ۽ سيڙپڪاري لاءِ سازگار حالتون پيدا ڪرڻ آهن. خانگي شعبو معاشي ترقيءَ جو هڪ اهم محرڪ آهي ۽ ان کي فعال بڻائڻ لاءِ، سرڪاري پاليسين کي سيڙپڪارن لاءِ پرڪشش بڻائڻ گهرجي. ان مقصد لاءِ ڪاروباري ماحول کي بهتر بڻائڻ، بيوروڪريٽڪ رڪاوٽن کي گهٽائڻ ۽ شفافيت کي فروغ ڏيڻ جي ضرورت آهي. وفاقي ۽ صوبائي حڪومتن جي وچ ۾ بهتر هم آهنگي پڻ هڪ اهم ضرورت آهي. وفاق ۽ صوبن کي 430 ارب رپين جي قومي ترقياتي بجيٽ، خاص طور تي انفرااسٽرڪچر، صحت ۽ تعليم جي شعبن جي موثر استعمال لاءِ گڏجي ڪم ڪرڻو پوندو، جيڪي نه رڳو معاشي ترقيءَ لاءِ اهم آهن، پر سماجي ڀلائي ۽ انساني سرمائي جي ترقيءَ لاءِ پڻ بنيادي حيثيت رکن ٿا.هن وقت ملڪ جي پائيدار ترقي ڪيترن ئي عنصرن تي منحصر آهي، جن جي مقابلي ۾ واڌ، خانگي شعبي جو فعال ڪردار ۽ حڪومتي پاليسين ۾ تسلسل شامل آهن. ان کانسواءِ موسمياتي تبديلي کي منهن ڏيڻ لاءِ قابل تجديد توانائي، پاڻيءَ جي وسيلن جو بهتر انتظام ۽ ماحول دوست زرعي طريقن جي ضرورت پوندي. ساڳئي طرح، آبادي جي دٻاءُ کي گهٽائڻ لاءِ خانداني منصوبابندي جي پروگرامن ۽ تعليم تائين رسائي کي وڌائڻ گهرجي. صحت ۽ تعليم جي شعبن ۾ سيڙپڪاري ڪرڻ وقت جي انتهائي اهم ضرورت آهي. ٻارن جي غذائيت ۽ صحت کي بهتر بڻائڻ لاءِ جامع پروگرام شروع ڪرڻ جي ضرورت آهي ته جيئن افرادي قوت جي پيداواري صلاحيت وڌائي سگهجي. ان کان علاوه، ٽيڪنالاجي ترقي ۽ جدت کي فروغ ڏيڻ لاءِ نجي شعبي ۽ تعليمي ادارن جي وچ ۾ تعاون کي مضبوط ڪرڻ گهرجي. ناڻي واري وزير محمد اورنگزيب، پاڪستان بزنس سمٽ ۾ پنهنجي خطاب ۾ واضح ڪيو ته حڪومت معاشي استحڪام، پائيدار ترقي ۽ عالمي مقابلي لاءِ پرعزم آهي. تازيون معاشي ترقيون جهڙوڪ: پرڏيهي مٽاسٽا جي ذخيرن کي بهتر بڻائڻ، ترسيل رقم ۾ واڌ ۽ پرڏيهي سيڙپڪاري جا موقعا هڪ مثبت رخ ڏانهن اشارو ڪن ٿا. تنهن هوندي به، موسمياتي تبديلي، وڌندڙ آبادي ۽ غربت جهڙن چئلينجن کي منهن ڏيڻ لاءِ هڪ ڊگهي مدت ۽ مربوط حڪمت عملي جي ضرورت آهي. ملڪ کي هڪ پائيدار ۽ خوشحال مستقبل ڏانهن وٺي وڃڻ لاءِ حڪومت، خانگي شعبي ۽ سول سوسائٽي کي گڏجي ڪم ڪرڻ گهرجي. ٽيڪس سڌارن، نجڪاري ۽ توانائي جي شعبي ۾ بهتري آندي وڃي. انهيءَ سان گڏ انفرااسٽرڪچر ۽ انساني سرمائي ۾ سيڙپڪاري ذريعي، پاڪستان عالمي معيشت ۾ پنهنجي حيثيت مضبوط ڪري سگهي ٿو. هي عمل جو وقت آهي ۽ پاڪستان وٽ پنهنجي طاقت کي استعمال ڪندي ترقي ڪرڻ جي ڀرپور صلاحيت آهي.