نيشنل ڊزاسٽر مئنيجمينٽ اٿارٽي ملڪ جي مختلف علائقن ۾ اسموگ ۽ شديد ڌنڌ جي ممڪنه صورتحال بابت الرٽ جاري ڪيو آهي، جنهن سبب شهري زندگي متاثر ٿيڻ جو امڪان آهي. اين ڊي ايم اي جي ترجمان موجب لاهور، فيصل آباد، ملتان، بهاولپور، سيالڪوٽ، گوجرانواله ۽ شيخوپوره سميت پنجاب جي ڪيترن ئي شهرن ۾ ايندڙ ڏينهن ۾ ڌنڌ جي شدت ۾ اضافو متوقع آهي. ان سان گڏ راولپنڊي، اسلام آباد، خيبر پختونخواهه جي مختلف علائقن ۽ سنڌ جي بالائي حصن ۾ به فضائي آلودگي ۽ اسموگ وڌڻ جو خدشو ظاهر ڪيو ويو آهي، جنهن سبب ٽريفڪ جي رواني بري طرح متاثر ٿي سگهي ٿي. سياري جي موسم ۾ موسم جي تبديلي، گهٽ هوا جي رفتار، گاڏين مان نڪرندڙ دونھون، صنعتي آلودگي ۽ فصلن جي باقيات ساڙڻ سبب اسموگ جو مسئلو هر سال شدت اختيار ڪري رهيو آهي. ڌنڌ ۽ اسموگ گڏجي جڏهن فضا ۾ شامل ٿين ٿا ته نه صرف ڏسڻ جي صلاحيت گهٽجي وڃي ٿي، پر انساني صحت تي به انتهائي منفي اثر پون ٿا. خاص طور تي ٻار، بزرگ، دل، ڦڦڙن يا دم جي بيمارين ۾ مبتلا ماڻهو اسموگ کان وڌيڪ متاثر ٿين ٿا.
ماهرن موجب اسموگ ۾ شامل زهريلا ذرڙا ساهه ذريعي جسم ۾ داخل ٿي ڦڦڙن کي متاثر ڪن ٿا، جنهن سبب ساهه کڻڻ ۾ تڪليف، اکين ۾ جلن، کنگهه، دم جا دورا ۽ دل جي بيمارين ۾ اضافو ٿي سگهي ٿو. ڊگهي عرصي تائين آلودگي ۾ رهڻ انساني مدافعتي نظام کي به ڪمزور ڪري سگهي ٿو، جيڪو صحت لاءِ انتهائي خطري جو سبب بڻجي سگهي ٿو. ڌنڌ سبب روڊ حادثن ۾ به واڌ ڏسڻ ۾ اچي ٿي، ڇاڪاڻ ته گهٽ ڏسڻ سبب ڊرائيورن لاءِ گاڏيون هلائڻ مشڪل ٿي پوي ٿو. هر سال سياري ۾ ڪيتريون ئي قيمتي انساني جانيون روڊ حادثن سبب ضايع ٿين ٿيون، جن مان گهڻا حادثا صرف لاپرواهي ۽ احتياطي تدبيرون نه اختيار ڪرڻ سبب ٿين ٿا. ان ڪري شهرين کي گهرجي ته غير ضروري سفر کان پاسو ڪن، گاڏين جي رفتار محدود رکن، فوگ لائيٽس استعمال ڪن ۽ ٽريفڪ قاعدن تي سختي سان عمل ڪن. اسموگ ۽ فضائي آلودگي جو مسئلو رڳو عارضي يا هنگامي قدمن سان حل نٿو ڪري سگهجي. ماحولياتي ماهرن جو چوڻ آهي ته ان لاءِ ڊگهي عرصي واري جامع حڪمت عملي جي ضرورت آهي. صنعتي ڪارخانن مان نڪرندڙ زهريلي گيسن تي سخت ڪنٽرول، گاڏين جي معيار کي بهتر بڻائڻ، پراڻين ۽ دونهون ڇڏيندڙ گاڏين تي پابندي ۽ پبلڪ ٽرانسپورٽ جي نظام کي فروغ ڏيڻ انتهائي اهم قدم آهن. ان سان گڏ فصلن جي باقيات ساڙڻ خلاف سخت قانونسازي ۽ ان تي عملدرآمد به ضروري آهي.
وڻ لڳائڻ ۽ شهري علائقن ۾ سائي علائقن جي واڌ به فضائي آلودگي گهٽائڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪري سگهي ٿي. وڌيڪ وڻ نه صرف هوا کي صاف ڪن ٿا، پر ماحولياتي توازن کي به بهتر بڻائين ٿا. حڪومت، خانگي ادارن ۽ عوام کي گڏجي ماحول دوست قدمن کي هٿي ڏيڻ گهرجي. اين ڊي ايم اي سميت ٻين واسطيدار ادارن کي هدايت ڪئي وئي آهي ته اهي اڳواٽ حفاظتي انتظام يقيني بڻائين. شهرين کي صلاح ڏني وئي آهي ته اسموگ دوران ماسڪ جو استعمال ڪن، ٻاهرين سرگرمين کي محدود رکن ۽ پنهنجي ذهني ۽ جسماني صحت جو خاص خيال رکن. اسڪولن ۽ عوامي ادارن کي به گهرجي ته هوا جي آلودگي جي سطح مطابق احتياطي تدبيرون اختيار ڪن ته جيئن ٻارن ۽ عملي جي صحت محفوظ رهي. اسموگ رڳو موسمي مسئلو ناهي، پر اهو صحت، حفاظت ۽ ماحوليات سان سڌو لاڳاپيل هڪ سنجيده قومي مسئلو آهي. صرف فردي سطح تي احتياط ڪافي نه هوندو، پر سماجي شعور، مضبوط پاليسين ۽ حڪومتي عملدرآمد جي گڏيل ڪوششن سان ئي هن خطري کي گهٽائي سگهجي ٿو. جيڪڏهن حڪومت ۽ عوام ذميواري سان گڏجي ڪم ڪن، ته نه صرف انساني جانين جو تحفظ ممڪن بڻجي سگهي ٿو، پر ملڪ کي معاشي نقصان ۽ شهري زندگي تي پوندڙ منفي اثرن کان به بچائي سگهجي ٿو.
