دي ائٽلانڪ سعودي عرب جي مستقبل ۽ آمريڪا سان لاڳاپن تي ولي عهد جو انٽرويو حصو اٺون
حصو اٺون
45- دي ائٽلانٽڪ
هڪ منٽ لاءِ قطر بابت ڳالهايو. توھان جي پوزيشن هن وقت تمام گھڻي مختلف آھي جيڪا ڪجھ مھينا اڳ هئي.
ولي عهد
اها هڪ گهرو ويڙهه وانگر آهي.
46- دي ائٽلانٽڪ
خانداني جنگ. ڇا خانداني جنگ ختم ٿي وئي آهي؟
ولي عهد
بلڪل. اها ويڙهه ڀائرن جي وچ ۾ هئي ۽ توهان کي خبر آهي ته انهن کي اڳتي وڌڻو آهي ۽ يقيني طور تي، اسان بهترين، بهترين دوست ٿيڻ وارا آهيون. GCC ملڪن ۾، ساڳيا سياسي نظام آهن. اسان وٽ 90 سيڪڙو ساڳيو سياسي نظريو آهي، جيئن ته اسان وٽ ساڳيا سيڪيورٽي جا خطرا آهن، ساڳيا معاشي چئلينجز ۽ موقعا آهن. اسان وٽ هڪ ئي سماج ۽ سماجي ڍانچو آهي.
تنهنڪري اسان هڪ قوم وانگر آهيون، اسان سڀ GCC ملڪن جي حيثيت سان ۽ اهو ئي آهي جيڪو اسان کي GCC قائم ڪرڻ لاءِ زور ڀري ٿو ۽ اهو ئي آهي جيڪو اسان کي گڏجي ڪم ڪرڻ لاءِ زور ڏئي ٿو. ڇاڪاڻ ته گڏجي ڪم ڪرڻ اسان جي حفاظت کي يقيني بڻائڻ وارو آهي، اهو يقين ڏياري ٿو ته اسان جا اقتصادي منصوبا ڪامياب ٿيڻ وارا آهن. ۽ ڏيکاري رهيا آهن ته اسان جو سياسي ايجنڊا به ڪامياب ٿي سگهي ٿو. يقينن، اتي ڪجھ اختلاف آھن. ۽ اسان جو ڪردار مفادن کي مضبوط ڪرڻ ۽ اختلافن کي ختم ڪرڻ آهي. ۽ اهو ئي ٿيو آهي جيڪو انهن ٻنهي ملڪن جي سڄي ڪهاڻي ذريعي ٿي رهيو آهي.
47- دي ائٽلانٽڪ
ڪجهه سعودي شهرين جو خيال آهي ته اها ٻن ملڪن جي وچ ۾ هڪ قسم جي سرد جنگ هئي. اهي ڊڄندا هئا ته انهن جو يا انهن جي خاندانن جو ڇا ٿيندو، جيڪڏهن انهن قطر جي حق ۾ ڳالهايو. اوچتو ئي گرمجوشي ڏسي هنن کي ڪيئن ٿو لڳي، ڄڻ ته رشتو قائم آهي؟ اهو هڪ وڏي تبديلي وانگر لڳي ٿو.
ولي عهد
مان منفي شين بابت ڳالهائڻ نٿو چاهيان. اسان ان کان مٿانهان هليا ويا آهيون. اڄ اسان جا قطر سان ناقابل اعتبار، سٺا لاڳاپا آهن. شيخ تميمي هڪ لاجواب شخص، هڪ لاجواب اڳواڻ آهي. ساڳي ڳالهه ئي ٻين GCC اڳواڻن لاءِ آهي. اسان جو مقصد ۽ توجهه آهي ته هڪ عظيم مستقبل ڪيئن ٺاهيو وڃي. اسان تمام گهڻو، ويجهو آهيون. ۽ اهو پسند آهي، اسان تاريخ ۾ هميشه کان بهتر آهيون.
48- دي ائٽلانٽڪ
ٻيو وڏو سوال، ظاهر آهي، اهو آهي ته ڇا توهان سوچيو ٿا ته توهان جا ايران سان وڌيڪ مثبت لاڳاپا آهن. اها خانداني ويڙهه ناهي. اهي GCC ۾ نه آهن.
ولي عهد
اهي پاڙيسري آهن ۽ سدائين رهندا. اسان انهن کان نجات حاصل نٿا ڪري سگهون، ۽ اهي اسان کان نجات حاصل نٿا ڪري سگهن. تنهنڪري اهو اسان ٻنهي لاءِ بهتر آهي ته ان تي ڪم ڪريون ۽ اهي طريقا ڳوليون جن ۾ اسان گڏجي رهي سگهون. ۽ اسان وٽ ڳالهين جا چار دور هليا. اسان ايراني اڳواڻن جا بيان ٻڌا جن جو اسان سعودي عرب ۾ استقبال ڪيو ويو. ۽ اسان ڳالهين جي تفصيلن ذريعي ڳالهه ٻولهه کي جاري رکڻ وارا آهيون. اميد آهي ته، اسان هڪ اهڙي پوزيشن تي پهچي سگهون ٿا جيڪا ٻنهي ملڪن لاءِ سٺي هوندي ۽ ٻنهي ملڪن لاءِ هڪ روشن مستقبل پيدا ڪرڻ واري آهي.
49- دي ائٽلانٽڪ
پر توهان کي ايٽمي ڊيل جي ڀيٽ ۾ نان ايٽمي ڊيل ڪرڻ پسند آهي؟
ولي عهد
خير، مان سمجهان ٿو ته دنيا جي ڪنهن به ملڪ وٽ ايٽمي بم آهي- اهو خطرناڪ آهي، قطع نظر ته اهو ايران يا ڪو ٻيو ملڪ آهي. تنهنڪري اسان اهو ڏسڻ نٿا چاهيون. ۽ پڻ، اسان هڪ ڪمزور ايٽمي ڊيل ڏسڻ نٿا چاهيون، ڇو ته اهو ساڳئي نتيجي تي ختم ٿيڻ وارو آهي.
50- دي ائٽلانٽڪ
اسرائيل جي وزيراعظم صرف ابوظهبي جو هڪ کليل دورو ڪيو. ڇا توهان سوچيو ٿا ته سعودي عرب انهن ٻين عرب قومن مان ڪجهه جي پيروي ڪري سگهي ٿو اسرائيل سان کليل تعلقات ۽ سفارتي لاڳاپا رکي سگهي ٿو؟
ولي عهد
خير، جي سي سي ملڪن جي وچ ۾ معاهدي ۾ چيو ويو آهي ته ڪو به GCC ملڪ اهڙو قدم نه کڻندو- سياسي، سيڪيورٽي، اقتصادي عمل- جيڪو ٻين GCC ملڪن کي نقصان پهچائي. ۽ سڀني جي سي سي ملڪن هن سان اتفاق ڪيو آهي. ان جي باوجود، هر ملڪ کي آزادي حاصل آهي ته هو جيڪي چاهين ٿا، انهن جي نظرين جي بنياد تي، ۽ انهن کي مڪمل حق آهي ته هو جيڪو ڪجهه سمجهن اهو UAE لاءِ مفيد آهي. اسان لاءِ، اسان کي اميد آهي ته اسرائيل ۽ فلسطين جي وچ ۾ تڪرار حل ٿي ويندو. اسان اسرائيل کي دشمن جي طور تي نٿا ڏسون، اسان انهن کي هڪ امڪاني اتحادي طور ڏسندا آهيون، ڪيترن ئي مفادن سان جيڪي اسان گڏجي گڏ ڪم ڪري سگهون ٿا، پر ان کان اڳ اسان کي ڪجهه مسئلا حل ڪرڻا پوندا.
51- دي ائٽلانٽڪ
ڪجهه ماڻهن جو خيال آهي ته توهان تنقيد جي باري ۾ وڌيڪ حساس آهيو. اهو خيال خشوقجي جي قتل مان نڪرندو آهي، پر نه رڳو خشوقجي. مون کي خبر آهي ته توهان کي پرواهه ناهي ته جو بائيڊن توهان جي باري ۾ ڇا سوچيندو آهي. پر توهان ولي عهد آهيو، هي هڪ مطلق بادشاهت آهي، توهان وٽ تمام گهڻي طاقت آهي. ۽ ماڻهو شايد سوچين ته توهان جي پوزيشن ۾ ڪو ماڻهو تنقيد کي سنڀالي سگهي ٿو. ڇا توهان سوچيو ٿا ته توهان تنقيد کي سنڀالڻ ۾ سٺا آهيو؟
ولي عهد
خير، هن سوال لاءِ تمام گهڻي مهرباني. جيڪڏهن مان تنقيد کي برداشت نه ڪري سگهان ها ته مان اڄ توهان سان گڏ اهو سوال ٻڌي نه سگهان ها ۽ پويان سوال ۽ ايندڙ سوال جيڪو توهان پڇندا.
52- دي ائٽلانٽڪ
مان ريٽز ڪارلٽن ۾ هئس؟
ولي عهد
خير، گهٽ ۾ گهٽ اهو هڪ فائيو اسٽار هوٽل آهي.
مان هتي ڇا چوندس ته مون کي خبر ناهي ته اهو نتيجو ڪٿان اچي ٿو. پوءِ جيڪڏھن توھان ھڪڙو مثال استعمال ڪري سگھو ٿا، جھڙوڪ، توھان ڪجھ طريقي سان رد عمل ڇو ڪيو جيئن توھان ڪيو آھي، پوءِ مان جواب ڏئي سگھندس.
مان سمجهان ٿو ته سعودي ميڊيا کي حڪومت جي ڪم تي، حڪومت جي منصوبن تي، جيڪو به هجي، تنقيد ڪرڻ گهرجي، ڇاڪاڻ ته اهو صحتمند آهي.
53- دي ائٽلانٽڪ
ڇا اهي ڪافي نه ٿا ڪن؟
ولي عهد
نه، اهي هڪ سٺي طريقي سان ڪم ڪري رهيا آهن. اهي بحث ڪري رهيا آهن شيون ۽ خيال ڦهلائي رهيا آهن، اهي هر منصوبي تي بحث ڪري رهيا آهن، اهي هر حڪمت عملي تي بحث ڪري رهيا آهن، اهي هر وزارت طرفان هر پاليسي تي بحث ڪري رهيا آهن ۽ اهو صحتمند آهي. اسان کي اها ضرورت آهي، ڇاڪاڻ ته توهان کي ڪيترن ئي ماڻهن جي نظرين جي ضرورت آهي، منهنجي لاءِ سعودي عرب جي ولي عهد جي حيثيت سان، اهو منهنجي لاءِ صحت مند آهي – جيتوڻيڪ عالمي ميڊيا، اولهه ۽ اوڀر، سعودي عرب جي باري ۾ لکن ٿا، جيڪڏهن اها مقصدي لکڻي هجي، بغير ڪنهن نظريي يا ايجنڊا جي، اهو سپر مددگار آهي – ۽ صحتمند پڻ. اسان ان قسم جي لکڻين، ان قسم جي رپورٽنگ مان ڪجھه غلطين جي باري ۾ سکيو آھي. ان قسم جي لکڻين ۽ رپورٽنگ مان اسان کي ڪجهه نوان خيال مليا آهن. تنهنڪري اهو صحتمند آهي. اسان کي ان جي ضرورت آهي.
54- دي ائٽلانٽڪ
۽ توهان محسوس ڪريو ٿا ته توهان تمام ايماندار آهيو، توهان جي صلاحڪارن کان سڌو مشورو. نه صرف توهان جو ڀاءُ، ڇا توهان محسوس ڪريو ٿا ته توهان انهن ماڻهن سان گهيريل آهيو جيڪي توهان کي سچ ٻڌائي رهيا آهن ۽ توهان کي سٺا مشورا ڏيئي رهيا آهن.
ولي عهد
ها، جيڪڏهن منهنجي چوڌاري هڪ ئي ماڻهو آهي جيڪو جي سائين ڪم وارو آهي ان کي جيترو جلدي ممڪن ٿي سگهي ٻاهر نڪرڻو پوندو.
55- دي ائٽلانٽڪ
ڇا توهان کي بحث ڪرڻ پسند آهي؟
ولي عهد
مون کي ضرور بحث ڪرڻ پسند آهي. ۽ مان پڻ ڪم تي وڃڻ چاهيان ٿو. مان سمجهان ٿو ته ڪابينا ۾ هر وزير، شاهي ڪورٽ جو هر صلاحڪار، تمام قابل ماڻهو آهي. مان ڏاڍو خوش قسمت آهيان جو اهي مون وٽ آهن انهن کي گذريل ڪجهه سالن ۾ ٽيم ۾ آڻڻ لاءِ. انهن وٽ عجيب دماغ، عجيب سوچون آهن. انهن کي اهو جذبو آهي ۽ هو ڪنهن به شعبي ۾ ڪم ڪرڻ تي يقين رکن ٿا. اهي شيون ٺاهڻ لاءِ تمام گهڻو زور ڏين ٿا. ۽ اھي ڏاڍا سخت بحث ڪندا آھن. ۽ پوءِ ڏينهن جي آخر ۾، توهان کي خبر آهي ته، اسان سعودي عرب جي قانونن جي بنياد تي قدم کڻون ٿا، جيڪي ملڪ جي مفاد ۾ هوندا.
مثال طور، سعودي عرب ۾ انتظاميه شاخ جي چوڻ تي ڪابينا جي وچ ۾ ڪنهن به ڪم ڪرڻ لاءِ ووٽ ورتو وڃي ٿو. اهو بادشاهه يا تاج شهزادو نه آهي جيڪي پهرين ووٽ ڪن ٿا پر اسان ٻئي بلڪل آخر ۾ ووٽ ڪندا آهيون ته جيئن اسان ٻئي ڪنهن جي فيصلن تي اثر انداز نه ٿي سگهون. ۽ ڪيترائي وزير منهنجي مرضي خلاف ووٽ ڏين ٿا. اهي اتي آهن ۽ اڃا تائين تمام گهڻيون شيون ڪري رهيا آهن. ۽ اهو آهي جيڪو توهان کي ڪنهن به اداري ۾ گهربل آهي، توهان ڄاڻو ٿا، ڪمپني يا ملڪ.
56- دي ائٽلانٽڪ
ڇا توهان کي معافي ڏيڻ يا سزا ۾ گهٽتائي ڏيڻ جو اختيار آهي؟ گهڻو ڪري جيئن ڪويت جي رياست تازو سياسي قيدين سان ڪيو.
ولي عهد
ها.
57- دي ائٽلانٽڪ
اھو ڪجھ آھي جيڪو توھان جي قابليت ۾ آھي، ۽ توھان اھو ڪرڻ تي غور ڪندا؟
ولي عهد
خير، اهو منهنجو اختيار نه آهي. اهو بادشاهه سلامت جو اختيار آهي. ساڳي ريت مثال طور، آمريڪا جي صدر لاءِ آهي ته هن کي سياسي معافي ڏيڻ جو اختيار آهي.
اسان وٽ ايئن کڻي چئو ته انتهائي حد تائين ساڄي کاٻي وارا آهن. ان ڪري جيڪڏهن توهان هڪ پاسي معافي ڏيو ٿا ته ٻئي پاسي به ڏيڻي پوندي پوءِ توهان کي ڪجهه تمام خراب ماڻهن کي معافي ڏيڻي پوندي، جيڪي سعودي عرب ۾ سڀ ڪجهه پوئتي ڌڪي ڇڏيندا.
58- دي ائٽلانٽڪ
تنهنڪري هن نقطي تي اها خطرناڪ شيءِ ٿي سگهي ٿي؟
ولي عهد
بادشاهه اهو معاملو عدليه ڏانهن موڙڻ چاهي ٿو. جيڪڏهن اسان کي مسئلا آهن ته ان کي عدالتي نظام جي معيار کي بهتر بڻائي حل ڪيو ويندو.
59- دي ائٽلانٽڪ
جڏهن مون سعودين کان پڇيو ته اهي تاريخي شخصيتون ڪير آهن جن سان ولي عهد جو مقابلو ڪري سگهجي ٿو، انهن چيو ته عبدالعزيز هڪ هوندو، پر هنن شاهه فيصل جو به ذڪر ڪيو آهي، ڇاڪاڻ ته شاهه فيصل به ان دور ۾ حڪومت ڪري رهيو هو، جڏهن سندس بادشاهت کي ڪميونسٽن، نصيرين وغيره کان وڏو خطرو هو، پر چون ٿا ته شاهه فيصل ڪڏهن به اختلاف ڪندڙن جي خلاف سزائن ۾ ايترو سخت نه هو جيئن توهان آهيو. پوءِ توهان ڇا سوچيو ٿا ته توهان اهڙي دور ۾ حڪومت ڪري رهيا آهيو جيڪا فيصلن کان به وڌيڪ خطرناڪ آهي؟
ولي عهد
خير، ٻيهر چوندس ته سزائون مون نه جوڙيون آهن اهي سعودي عرب جي عدالتي نظام طرفان سعودي قانون جي بنياد تي ٺاهيو ويو آهي. توهان کي خبر آهي، مان سعودي قانون جو دفاع نه ڪري رهيو آهيان، مان توهان کي اهو نه ٿو ٻڌايان ته اهو دنيا جو بهترين قانون آهي. ان تي ڪم ڪرڻ لاءِ هڪ ڊگهو رستو آهي، ان کي ڪابينا، ايگزيڪيوٽو پاور ذريعي، سعودي عرب ۾ شوريٰ ڪائونسل ذريعي تبديل ڪرڻ لاءِ، ۽ اسان گهڻو ڪجهه تبديل ڪري چڪا آهيون ۽ باقي اڃا تائين هڪ ڊگهو رستو پيو آهي، جيستائين توهان هڪ اعليٰ عهدي تي پهچي وڃو. عالمي سطح تي اعلي معيار تي پر ٻيهر، اهو مون طرفان نه ٺاهيو ويو آهي. سزا عدليه طرفان ٺاهي وئي آهي. تنهنڪري اسان وٽ مختلف وقتن تي مختلف قسم جا واقعا ٿي سگهن ٿا. سزائون جج جي نظرين جي بنياد تي نڪرنديون آهن، ۽ سعودي قانون جي بنياد تي.
60- دي ائٽلانٽڪ
ٿي سگهي ٿو ته مان ان کي مختلف طريقي سان پڇي سگهان. اهو واضح طور تي سعودي عرب لاءِ هڪ وڏي يقين دهاني جو وقت آهي. ڇا اهو وقت خطري جو پڻ آهي؟
ولي عهد
ڇا جو خطرو؟
61- دي ائٽلانٽڪ
سياسي بدامني جو خطرو، اقتدار جي خاتمي جو خطرو؟ اسان کي توهان جي ڪيترن ئي صلاحڪارن ٻڌايو آهي ته جيڪڏهن ولي عهد ڪامياب نه ٿيو ته اسان وٽ عرب جي اسلامي امارات ٿي سگهي ٿي، اسان وٽ هڪ حقيقي آفت ٿي سگهي ٿي.
ولي عهد
ها. پوءِ يقينن شاهه جو فرض آهي ۽ منهنجو فرض آهي ته اهو يقين رکان ته اهو سندس يا منهنجي باري ۾ ناهي. ها، اسان سعودي عرب ۾ وڏي پئماني تي تبديليون ڪيون. اسان هر نسل جي غلطين مان سکندا آهيون، ۽ اسان تمام احتياط سان ڏسندا آهيون، ۽ اسان پڪ ڪرڻ چاهيون ٿا ته انهن کي ٻيهر نه دهرايو وڃي. جيڪو ڪجهه ٿي رهيو آهي، سعودي عرب ۾ جيڪي به منصوبا آهن، ان کي جاري رکڻ گهرجي. ۽ جانشين هجڻ گهرجي پرامن، ۽ مسلسل. تنهن ڪري جيڪڏهن توهان گذريل 100 سالن تي نظر وجهو، اهو پرامن رهيو آهي. جڏهن هڪ بادشاهه مري ويندو آهي، ولي عهد شهزادو بادشاهه بڻجي ويندو آهي، ۽ توهان وٽ هڪ ٻيو ولي عهد شهزادو آهي، ۽ شاهه جي ڊگهي زندگي جي اميد آهي.
62- دي ائٽلانٽڪ
پوءِ ڇا اهي ماڻهو جيڪي مون سان ڳالهيون ڪن ٿا مبالغي جو اظهار ڪري رهيا آهن جڏهن اهي چون ٿا ته جيڪڏهن ويزن 2030 تي ڪامياب عمل نه ٿيو ته پوءِ سعودي عرب ۾ جيو پوليٽيڪل تباهي اچي ويندي؟
ولي عهد
خير، مان ان باري ۾ ڪجهه نٿو چئي سگهيان ۽ نه ٻڌائي سگهان ٿو. اميد آهي ته اسان ان بابت نه سوچون يا ان نتيجي تائين نه پهچون. اسان صرف اهو سوچون ته ڪيئن اڳتي وڌون ۽ ترقي ڪيئن ڪجي ۽ شيون ڪيئن ٿين.
