“چوندا ھئا؛ ٻارن کي آمريڪا ۾ رھڻو آهي، گھر ۾ ھندي ڳالھائڻ جي ڪري، کين آمريڪي دوستن سان ڳالھائڻ وقت ڏکيائي ٿيندي.”
“ته پوءِ توھان ٻارن سان ڳالھائيندا ڪيئن ھئا؟”
“ڳالھايون ڇا؟ آشيش جو پيءُ ته انگريزيءَ ۾ ٻارن سان ڳالھائي وٺندو ھو. ٻارن گھڻو تڻو ته پنھنجو اچارڻ به ضرور سڌاريو… ڳالھ ھئي منھنجي… سو ونيتا ته اسان جي ٻڌندي ئي نه ھئي.”
“ونيه، سادڙو ھو، سو مون وٽ ھليو ايندو ھو. ڪڏھن پويان اچي منھنجي اکين تي ھٿ رکندو. ڪڏھن منھنجي ھٿ کان وٺي سٽ ڏيندو. مان ھنج ۾ کڻي، ڳراٺڙي پائيندي مانس يا ساڻس گھر ۾ ھيڏي ھوڏي چڪر ڏيندس. اھو مون سان خوش رھندو ھو. ھر ھر پيو کجڪارون ڪندو ھو. پاڻي، کير وغيره جھڙا لفظ، ٻنھي ڀينرن جي نه چاھڻ جي باوجود، اچاريندو ھو. وري ڪيترائي گھمرا ته ھنديءَ جا ننڍڙا ننڍڙا جملا ڳالھائي، اسان ٻنھي جي دل پيو وندرائيندو ھو.” پوءِ چوڻ لڳي؛ “ھڪڙي ڀيري جي ڳالھ آهي. اسان کي ڀريا ٻه مھينا وٽن رھندي ٿي ويا ھئا. ونيتا کي ھڪڙو دفعو آشيش جي پيءُ چيو ته اگر جي تون ھڪڙو لفظ به ھنديءَ جو ڏھاڙي سکين ته پنھنجي ڏاڏيءَ سان ھنديءَ ۾ سولائيءَ سان پئي ڳالھائين ھا. ونيتا اھا ڳالھ وڃي نيتا کي ٻڌائي. پوءِ خبر اٿئي ته نيتا، ونيتا کي ڇا چيو؟”
ٿورو ترسي ٻڌائڻ لڳي؛ “نونھڙيءَ، ونيتا کي چيو؛ تو واري ڏاڏي به ته انگريزيءَ جو لفظ ڏھاڙي سکي، توسان انگريزيءَ ۾ ڳالھائڻ شروع ڪري سگھي ٿي. ونيتا، اھوئي اچي آشيش جي پيءُ کي ٻڌايو. ان ڏھاڙي ھو ڏاڍو ڏکارو ٿيو.”
محترمه دويدي وري ٿورو ترسي، پر پنھنجو پاڻُ سنڀالي نه سگھي. ڏوگھريل آواز ۾ ئي چيائين؛ “ان ڏھاڙي آشيش جي پيءُ جون اکيون نير سان ڀرجي ويون ھيون. مون کي چيائين؛ خبر ناھي، اسان ماڻھن جا ڪھڙا ڏوھ ھئا، جو ھڪڙو پٽ ڄائو، سو به پرايو ٿي ويو. اسان کي وٽن نه، پر ڀارت وڃي رھڻ کپي.” ھڪڙو وڏو ساھ ڀري وري چيائين؛ “ھن ته ڪنھن کي ڪجھ چيو ڪو نه، پر لڳ ڀڳ ھڪڙي مھيني کانپوءِ ھو اتان بھانو ڪري ھيڏي ھليو آيو. ھو ته مون کي به ھلڻ لاءِ چوندو رھيو، ليڪن مان تڏھن به ترسي پيس.”
“پوءِ توھان ڪيترن ڏھاڙن تائين اتي ترسيا؟”
“مان به گھڻو ترسي نه سگھيس. ھڪڙي دفعي بيمار ٿي پيس ته خود آشيش ئي اچي چيو ته آمريڪا ۾ علاج ڪرائڻ ڏاڍو مھانگو آھي ۽ پوءِ مون کي ڀارت وڃڻ جي صلاح ڏنائين.”
اڳتي ٻڌڻ لاءِ ھمت نه پئي ٿي. ليڪن ھن پنھنجي ڳالھ پوري ڪئي؛ “بيماريءَ جي حالت ۾ ئي ھن مون تي ٿورو زور وجھي ۽ ٿورو سمجھائي ڪري ڀارت موڪلي ڇڏيو.”
“پر ھاڻ ته تون اڪيلي آھين. تڏھن آشيش جي نئين نئين نوڪري ھئي. ھاڻ ته ھو ‘فل پروفيسر’ آهي. سٺي پگھار اٿس. نيتا به ھاڻي ڪم ڪار ڪري ٿي. ھاڻ تون وڃ ته انھن لاءِ به ڀلو ٿيندو ۽ تو لاءِ به ڀلو ٿي پوندو.”
“آشيش جو پيءُ ته جھلي ويو ھو، پر منھنجي دل ڏاڍو گھري ٿي، ليڪن ننهن ۽ پٽ گھرائين به نه!”
“نه امڙ! ونيتا جي طبيعت ٺيڪ نه ھئي، ان ڏانھن وئي آهي. ٻن ٽن ڏينھن ۾ اچي ويندي.” آشيش بھانو ٺاھيو ۽ اکيون اکين سان ملائي بنا، پنھنجي يونيورسٽيءَ ھليو ويو.
ڏينھن جو ماڻس، پنھنجي ننڍي ڌيءَ نيرجا کي فون ڪئي ۽ انھن مڙني سان ملڻ جي خواھش ظاھر ڪيائين. شام جو جڏھن آشيش موٽيو ته ماڻس نيرجا وٽ وڃي ڪجھ ڏھاڙا رھڻ جي ڳالھ ڪڍيس. آشيش، صورتحال کي سمجھندو ته ھو، پر امڙ کي چوڻ جي ھمت ساري نه پئي سگھيو. گھمائي ڦيرائي، ماءُ جي ڳالھ مڃڻ وارو ناٽڪ ڪري، ڇنڇر تي ڀيڻ جي گھر ڇڏي آيس.
ماڻس وئي، نيتا موٽي آئي. رشتن کي دليلن جي تارازيءَ ۾ تورڻ جي سندس عادت ٿي وئي ھئي. ھوءَ ڳالھ نه ڳالھ تي چوندي رھندي ھئي؛ “جڏھن پرڻي کانپوءِ مان وٽن رھيل ھئس ته مون کي ڏاڍا ڏجھا ڏنائون. آمريڪا جلدي پھچڻ لاءِ مون کان الائي ڪيترا ڊگھا ورت رکائي بکون ڪاٽرايائون.” وري مٿان ٽوڪ ڪندي؛ “سشما ۽ نيرجا سان سندس دل گھڻي لڳندي آهي. جيئن اسان وٽ سال رھي آهي، تيئن سال سال انھن وٽ به وڃي رھي.”
جڏھن آشيش چويس؛ “ھوءَ منھنجي ماءُ آهي!” ته ھيءَ ورندي ڏئيس؛ “ماءُ ته منھنجي به آھي! تون منھنجي ماءُ جو نٿو سوچين ته مون منجھان پنھنجي ماءُ جو ڌيان رکڻ جي اميد ڇو ٿو رکين؟”
آشيش وٽ اھڙو ڪو سوال نه ھو، جنھن جو سنيتا وٽ ڪو رد ڪرڻ جھڙو جواب نه ھجي. ھيءُ ڀڻ ڀڻ ڪري بس ٿي وڃي. کيس زندگي بيڪار لڳندي، پر لاچاري، سا به خود پنھنجي گھر ۾ ئي ھئي.
ھڪ ڏھاڙي فون ڪري، آشيش مون سان منھنجي گھر ملڻ آيو. ھن ماءُ کي ڀارت موڪلڻ جو پنھنجو ارادو ٻڌايو ۽ مون کي ديدورت کي فون ڪرڻ لاءِ چيائين. اھو پنھنجي ٻنھي ڀينرن سان ان تي صلاح ڪري چڪو ھو ۽ اھي سڀ ماءُ جي ڀارت وڃڻ جي حق ۾ ھيون. ماڻس، نيرجا جي پٽ سان گورکپور موٽي آئي. ديدورت، سندس لاءِ ھڪڙي نوڪر ۽ ڪرائي جي جاءِ جو بندوبست ڪيو.
ڪيترا سال، پوءِ جي ڳالھ آهي. منھنجي ماءُ جي طبيعت ٺيڪ نه پئي رھي. ننڍي ڀاءُ جو مرادآباد کان خط آيو ھو. مون وٽ گھڻو وقت ته نه ھو، ليڪن ڀارت ھليو ئي ويس. سنيتا ديديءَ ۽ ديدورت سان ملڻ ممڪن ئي نه پئي لڳو، ليڪن سندن عرض ٽاري نه سگھيس. اتي پھتس ته اھي مون کي آشيش جي امڙ وٽ وٺي ھليا. ھڪڙي ننڍڙي ورانڊڙي مان گھڙي، اسان اندر سندس سمھڻ واري ڪمري ۾ آياسين.
رات واري ماني، بي دليائيءَ سان کاڌي ۽ ٿورو آرام ڪرڻ جي ڳالھ ڪري، پنھنجي سمھڻ واري ڪمري ۾ ھليو ويس. شايد ديدورت کي منھنجي دل جي حالت جو اندازو ھو. مون کي لڳو ته سندس حالت، مون کان گھڻي مختلف ناھي.
ٻه ڪلاڪ ئي گذريا ھوندا جو جمنا ڊوڙندو آيو ۽ چوڻ لڳو؛ “امڙ جي طبيعت ڏاڍي خراب آهي، جلدي ھلو!” ديدورت کي برائيءَ جو ڀئو ٿي پيو. انھيءَ، ڊاڪٽر کي رستي مان ئي ساڻ کنيو.
اتي پڳاسين ته آشيش جي ماءُ، آشيش ۽ سندس پٽ ونيه جي تصوير کنيو ستي پئي آھي. اسان ٿورو سڪون جو ساھ کنيو.
ڊاڪٽر معائنو ڪيو. سندس چھري جو رنگ ڏسي اسان پريشان ٿي وياسين. ڪنڌ لاڙي، ڊاڪٽر چيو؛ “ھاڻ ڪجھ نه رھيو آهي. ھن کي ھيٺ لاھيو ۽ مٽن قريبن کي اطلاع ڏياري ڇڏيو.”
مون کان آھ نڪري وئي. ديدورت، گھر پڄي، آشيش کي فون ڪئي. مان اتي ئي ترسي پيس. لکنئوءَ کان ڀاڻس پھچي، آخري رسمون پوريون ڪيون. آشيش، آخري رسمن تي پھچي نه سگھيو.
مان ڪالھ ھيوسٽن موٽي آيو آھيان. فون جي گھنٽي وڳي ته مان فون کي کڻندي کڻندي رڪجي ويس. گھرواريءَ کي چيم؛ “ڏس! آشيش جي فون ھجي ته چئجانس، گھر ۾ ناھي.”
(عبدالقيوم خالد شڪاگو آمريڪا واري جي اردو ترجمي تان کنيل)
ڪهاڻيڪار: ڀوديو شرما (ڀارت)
