26هين آئيني ترميم تحت قائم ڪيل خصوصي پارلياماني ڪميٽي پاران جسٽس يحيٰ آفريدي کي پاڪستان جي سڀ کان وڏي عدالت جو چيف جسٽس نامزد ڪرڻ کي ملڪ جي عدالتي نظام جي ارتقا ۾ سنگ ميل قرار ڏئي سگهجي ٿو. دنيا جي سمورن ملڪن ۾ سڀ شعبا تبديليءَ جي مرحلن مان گذري رهيا آهن، جيڪڏهن ڳالهه رڳو عدالتي نظام تائين محدود رهي ته عام ماڻهن جي ڪيسن جي فيصلن ۾ غير معمولي دير نظر اچي رهي آهي. انصاف جي نظام تي بي اعتمادي، حيرت انگيز آهي ته جيڪي به شيون نظر آيون، خاص ڪري اٿارٽيءَ جو احترام ڪرڻ ۽ لاڳاپيل ڪيس جي حدن کان پاسو ڪري فيصلا ڏيڻ جا ڪيس تنقيد جي زد ۾ آيا.. مختلف قانوني ۽ ٻيا حلقا انهن مسئلن تي پنهنجا پنهنجا رايا ڏيئي رهيا آهن، پر اهي سڀ ان حقيقت کي تسليم ڪن ٿا ته قانوني نظام کي مخلصانه عمل جي جذبي سان سڌارڻ ۽ سڌارڻ جو ڪم جاري رکڻ گهرجي. جيڪڏهن هن باب ۾ اعتماد جي انڌي جڳهه کي هٽائڻ جون ڪوششون جاري رکيون وڃن ته ارتقا جو سفر بهتر نتيجا ڏئي سگهي ٿو. ڪيترين ئي سياسي پارٽين جي گڏيل چارٽر آف جمهوريت ۾ ان حوالي سان ڪجهه مسئلن جي نشاندهي ڪئي وئي، جڏهن ته ادارن جي اختيارن جي عدم توازن جا اثر سمورن حلقن ۾ محسوس ڪيا ويا. ان نوعيت جي ڪيترن ئي معاملن تي رد عمل يقينن فطري آهي، پر ڪجهه حلقن جي ان راءِ ۾ به وزن آهي ته ملڪ جي آئيني ادارن ۾ پيدا ٿيل ڪو به عدم توازن پائيدار نه آهي..
وقت ۽ حالتون ان کي درست ڪرڻ جا طريقا اختيار ڪن ٿيون. گذريل مهينن ۽ هفتن ۾ جيڪي ڪوششون ٿيون آهن، جيڪي 26هين آئيني ترميم جي صورت ۾ سامهون آيون آهن، انهن کي وزيراعظم شهباز شريف فضل الرحمان ۽ پاڪستان جي عوام جي ترقي، خوشحالي ۽ استحڪام لاءِ هڪ ڪارگر اوزار قرار ڏنو آهي پارٽي چيئرمين بلاول ڀٽو زرداري مسودي جي بهتري سميت ڪيترن ئي معاملن تي اڻ ٿڪ محنت ڪئي. چڱو ٿئي ها ته پاڪستان تحريڪ انصاف به ان باب ۾ پنهنجو ڪردار ادا ڪري ها. اختلاف راءِ بلاشبه هڪ جمهوري حق آهي، پر رياست جي اعليٰ ترين مفاد ۽ ادارن جي وقار جو احترام پڻ فرض آهي. 26هين ترميم تي عملدرآمد کانپوءِ موجوده چيف جسٽس جي رٽائرمينٽ جي تاريخ کان ٽي ڏينهن اڳ، 12 رڪني پارلياماني ڪميٽي کي سپريم ڪورٽ طرفان حڪومت کي موڪليل ٽن نالن مان هڪ جي چونڊ ڪرڻي هئي، پر مخالف ڌر جي بائيڪاٽ سبب فيصلو اتفاق راءِ بدران ٻه ڀاڱي ٽي اڪثريت جي بنياد تي ڪيو ويو. پارلياماني ڪميٽين ۾ ججن کي ٻڌڻ جو طريقو دنيا جي ڪيترن ئي ملڪن ۾ عام آهي، جنهن کانپوءِ چيف جسٽس جي مقرري جهڙا اهم فيصلا ڪيا ويندا آهن. جيڪڏهن وطن عزيز ۾ اهو طريقو اڳتي وڌيو ته ماڻهو ”ان ڪئميرا“ ملاقات بدران ٽي وي چئنلن تي کليل ٻڌڻي کي ڏسي سگهندا. هن طريقي ۾ پارليامينٽ جي بالادستي ۽ ججن تي وسيع اعتماد جي اظهار جا حصا آهن. اڱاري جي فيصلي کانپوءِ جمهوري روايتن جي بهتري ۽ سياسي استحڪام جون اميدون اڃا به ڪمزور نظر اچي رهيون آهن. ان فيصلي کي عدالتن ۾ چئلينج ڪرڻ ۽ ملڪ گير احتجاجن جي اعلانن جي تناظر ۾ سياسي پارٽين کي پنهنجو رويو تبديل ڪرڻ جي ضرورت محسوس ٿي رهي آهي.
شنگھائي تعاون ڪائونسل جي اجلاسن ۽ ڪيترن ئي ملڪن جي اقتصادي وفدن جي دورن مان نڪرندڙ پاڪستاني معيشت جي بهتري ۽ ملڪي ترقيءَ جا جيڪي طريقا سامهون آيا آهن، تن مان فائدو حاصل ڪرڻ ۾ سڀني کي پنهنجو ڪردار ادا ڪرڻ گهرجي. پاڪستان هن وقت جن چئلينجن کي منهن ڏئي رهيو آهي، انهن کي منهن ڏيڻ جو وڏو مقصد سڀني جي سامهون رکڻ گهرجي.