ڪجھ ڏينھن کان منھنجي دماغ ۾ ھڪ ڳالھ پئي آئي ته سنڌي ٻوليءَ جي بچاءَ لاءِ ڪجھه لکان ۽ پنھنجو ذاتي فرض نڀايان، نيٺ ھمت ڪري مادري ٻولي تي هي مضمون لکيم. اھو پھريون ڀيرو لکيو آھي، ان کان اڳ مان ڪوبه مضمون نه لکيو آهي. اميد ته پڙهندڙ منھنجي ڪوتاهين کي درگذر ڪري، مقصد کي سمجھڻ جي ڪوشش ڪندا. سنڌي ٻولي دنيا جي قديم ٻولين مان ھڪ آھي، جنھن جون پاڙون موھن جي دڙي ۽ قديم لکتن تائين پھچن ٿيون. ھيءَ نه رڳو ھند- سنڌ جي صوفين، شاعرن ۽ عالمن جو وسيلو به رھي آھي، پر ھن ۾ دنيا جي مختلف عالمن تي لکيل بيشمار ڪتاب پڻ موجود آھن. سنڌي ھڪ شاندار ٻولي آھي، جيڪا علم ادب، ثقافت ۽ فڪر جو خزانو پنھنجي اندر سموئي بيٺي آھي. شاھ عبداللطيف ڀٽائيءَ، سچل سرمست، شيخ اياز ۽ ٻين ڪيترين ئي شاعرن، اديبن پنھنجي خيالن کي سنڌي ٻوليءَ ۾ پيش ڪري، ان کي امر بڻايو. سنڌي ٻولي صرف شاعري جي نه، پر فلسفي، سائنس، تاريخ ۽ تصوف ۾ به پنھنجو نمايان ڪردار ادا ڪيو آھي.
مادري ٻولي ھر انسان جي شخصيت جي تعمير ۾ بنيادي ڪردار ادا ڪري ٿي. جڏھن ٻار پنھنجي مادري ٻوليءَ ۾ سکڻ شروع ڪري ٿو ته ھو آسانيءَ سان جذبات، احساس ۽ خيالن جو اظھار ڪري سگهي ٿو. تحقيقن موجب اھو به ثابت ٿيو آھي ته مادري ٻوليءَ ۾ تعليم حاصل ڪندڙ ٻار جلد سکڻ جي صلاحيت رکن ٿا ۽ علم سان انھن جو لاڳاپو وڌيڪ مضبوط ٿيندو آھي، پر ڏٺو وڃي ته ڏينھون ڏينھن ھن مٺڙي ٻوليءَ کي ڳالھائيندڙ، پڙھندڙ ۽ لکڻ وارن جو تعداد خاص طور تي نوجوان نسل ۾ گھٽجي رھيو آھي. ان ڪري اسان کي گھرجي ته پنھنجي مادري ٻوليءَ جي بقا لاءِ ڪجھه ضروري قدم کڻون، سنڌي ٻوليءَ جو مستقبل اسان جي ھٿن ۾ آھي، ان جي حفاظت ۽ ترقي لاءِ اسان کي روزمره جي زندگيءَ ۾ پنھنجي مادري ٻوليءَ جي استعمال کي لازمي بنائڻ گھرجي. اسان کي سنڌي ٻوليءَ ۾ ڳالھائڻ، لکڻ، پڙھڻ ۽ واپار توڙي ٻين معاشرتي معاملن ۾ ان کي يقيني طور شامل ڪرڻ گھرجي، پر افسوس سان چوڻو ٿو پوي ته جديد دور ۾ اسان جي مادري ٻولي تي لاتعلقي ۽ بي ڌياني جا اثر ظاھر ٿي رھيا آھن. ڪيترائي نوجوان پنھنجين جڙن کي وساري ٻين ٻولين ڏانهن مائل ٿي رھيا آھن. اھو رجحان اسان جي ٻوليءَ ۽ ثقافت لاءِ خطري جي گهنٽي آھي. اسان جي ذميواري آھي ته سنڌي ٻوليءَ کي نه صرف زندہ رکون، پر ان کي ترقي به ڏيون.
پنھنجي مادري ٻوليءَ جي بچاءَ لاءِ اسان کي انھن ڳالھين کي پنھنجي عمل ۾ آڻڻ گھرجن:
(1) ڪيترن ئي اسڪولن، ڪاليجن ۽ يونيورسٽين ۾ سنڌي کي ثانوي حيثيت ڏني وڃي ٿي جيڪا ختم ٿيڻ گھرجي، اتي سنڌي ٻوليءَ کي لازمي طور پڙھايو وڃي ته جيئن ايندڙ نسل ان کان آگاهه رھي.
(2) سنڌيءَ لاءِ بلاگ، ويب سائيٽ ۽ يوٽيوب چينل ٺاھيا وڃن، جتي مختلف علمي موضوعن کي سنڌيءَ ۾ پڙھايو وڃي ۽ پنھنجا سنڌي ۾ علمي بحث مباحثا ليڪچر وغيره سنڌي چينل ۾ شامل ڪن.
