بلوچستان جي مجموعي صورتحال ۽ ان جو حل

هن وقت ڏينهون ڏينهن ملڪ ۾ عدم استحڪام پيدا ٿي رهيو آهي، هڪ طرف دهشتگردن جون پاڙون پٽجڻ جو عزم ٿي رهيو آهي ته ٻئي طرف دهشتگرد ڪارروائيون وڌي رهيون آهن، هر روز مذهبي اسڪالر، سياسي ماڻهو ۽ سيڪيورٽي اهلڪار شهيد ٿي رهيا آهن. جڏهن ته عوام چڱي ريت سمجهي ٿو ته حڪمران رڳو حڪمرانيءَ جا مزا ماڻي رهيا آهن، هر معاملي تي رڳو چند روايتي بيانن کانسواءِ ڪجهه به نه پيو ٿئي. بلوچستان جي عظيم محب وطن مير جعفر خان جمالي کي جعفر ايڪسپريس تي حملي ۽ بيگناهه ماڻهن جي شهادت تي گهرو ڏک آهي. بيگناهه مسافرن سان ٿيندڙ ظلم جيتري قدر قابل مذمت آهي، ڪجهه بدقسمت ماڻهن جي طرفان هن ظلم کي ساراهڻ به اوترو ئي قابل مذمت عمل آهي. دنيا جي هر سماج ۾ وطن جي حرمت کي ماءُ جي تقدس جي برابر سمجهيو ويندو آهي. جيڪڏهن ڪو بدمعاش ڪنهن جي ماءُ کي گاريون ڏئي يا ان جو ڪو پٽ غنڊا گرديءَ جي تعريف ڪرڻ شروع ڪري ته هرڪو ان پٽ کي بيوقوف ۽ بدقسمت چوندو ۽ سخت لفظن ۾ مذمت ڪندو.

ياد رکڻ گهرجي ته سڪيورٽي فورسز خاص ڪري آرمي ڪمانڊوز ملڪ جي دفاع لاءِ هر وقت ڪم ڪندا رهيا آهن. تازو بلوچستان ۾ وڏي مهارت ۽ بهادري سان آپريشن ڪيو جنهن جي نتيجي ۾ يرغمالين جون جانيون بچيون ۽ ڪيترائي دهشتگرد مارجي ويا. اها ڳالهه قبول ڪرڻي پوندي ته قوم جڏهن به ان نوعيت جي ڪنهن به چئلينج کي منهن ڏيڻ لاءِ فوج کي سڏايو آهي، فوج ئي آهي جيڪا نظم و ضبط، تربيت يافته، بهادر ۽ بي خوف جوان ۽ آفيسر فوري طور تي دهشتگردن خلاف وقت سر ڪارروائي ڪري دھشتگردن ۽ ملڪ دشمنن سان مهاڏو اٽڪائيندا رهيا آهن. هميشه وانگر هن ڀيري به پاڪ فوج پيشيوراڻي صلاحيت ۽ جرئت جو مظاهرو ڪندي دهشتگردن کي ڪيفر ڪردار تائين پهچايو ۽ صورتحال کي ڪنٽرول ۾ آندو، جيڪو ساراهه جوڳو عمل آهي، پر ان جا ٻيا به پهلو آهن، جن ۾  Intelligence Failure‏ وارو اهم معاملو آهي جيڪڏهن ڪنهن به واردات جي اڳواٽ خبر پوي ٿي ته ان خلاف ڪارروائي ڇو نٿي ٿئي، ڇو ته ملڪ جي عوام جو دفاع انهن جي ذميواريءَ ۾ شامل آهي، اها ناڪامي به تسليم ڪرڻي پوندي. سيڪيورٽي سخت هوندي به دهشتگرد اهڙي وڏي آپريشن جي رٿابندي ڪيئن ٿا ڪري سگهن.

 دهشتگردن کي مليل معلومات جو ذميوار ڪير آهي؟ انهن خلاف ڪارروائي ٿيڻ گهرجي. 2013ع کان 2020ع تائين بلوچستان جي صورتحال تمام گهڻي بهتر هئي ۽ هر سطح تي اهو تاثر موجود هو ته عليحدگي پسند عنصر عددي لحاظ کان ٿورڙا ۽ ڪمزور ٿي ويا آهن ۽ بلوچ نوجوان انهن کي نئين ڀرتي ڪرڻ لاءِ تيار نه آهن. پوءِ اهو ڪيئن ٿي ٿو سگهي جو عوام جي هن لاءِ ناپسنديدگي هاڻي وري ڪنهن حد تائين همدرديءَ ۾ تبديل ٿي وئي آهي ۽ نوجوان وري انهن ڏانهن متوجهه ٿيا آهن. ان جو ذميوار ڪير آهي؟ هن وقت بلوچ نوجوانن جي رياست کان بغاوت جو هڪ وڏو سبب گم ٿيل ماڻهن جو معاملو آهي، پر ڪيترائي بلوچ اڳواڻ ميڊيا تي کليل نموني چون ٿا ته دهشتگردي کان وڌيڪ ڪرپشن ۽ خراب حڪمراني آهي. بلوچستان ۾ مقرر مختلف ادارن جا ماڻهو پئسا ڪمائڻ ۾ مصروف آهن. جڏهن ته عوام ميرٽ ۽ انصاف کان محروم آهي، بدانتظامي عروج تي آهي، جنهن جا ڏينهون ڏينهن خطرا ظاهر ٿيڻ لڳا آهن، بدانتظامي ۽ ڪرپشن جو فوري ختم ٿيڻ گهرجي. هن وقت رياست عوام جو اعتماد وڃائي ويٺي آهي. ماڻهو رياست کان ڪٽيل آهن ۽ انهن مان ڪي دهشتگردن يا عليحدگي پسندن جي لپيٽ ۾ اچي وڃن ٿا.

 بلوچستان ۾ بيروني عنصرن جو ڪردار سڀ کان وڌيڪ اهم آهي. واضح رهي ته بي ايل اي کي ڀارت طرفان پئسا ۽ هٿيار فراهم ڪيا ويندا آهن. دهشتگردي جي ڪاررواين کي انجام ڏيڻ ۽ اسان جي ملڪ ۾ اچي پنهنجي نشانن کي مارڻ ۾ هندستان جو مجرمانه ڪردار بلڪل واضح آهي. ڪجهه ڏينهن اڳ به سندس اهلڪارن جهلم ويجهو سندس ٽارگيٽ ڪلنگ ڪئي هئي، تنهنجي  تصديق پڻ ڪئي وئي. ان کان اڳ به هو پاڪستاني حدن اندر اچي ڪيترن ئي ماڻهن کي ماري چڪا آهن، پر انهن خلاف اسان جي سرڪار ڪو سنجيده قدم کڻڻ لاءِ تيار ناهي.جيڪڏهن پاڪستان ائين ڪري ها ته ڀارت سڄي دنيا ۾ شور مچائي ها ۽ پاڪستان کي ڪٽهڙي ۾ آڻي ها ۽ اسان کي هر هنڌ صفائي ڏيڻ جي ڪوشش ٿئي ها. انتهائي افسوس سان چوڻو پوي ٿو ته پاڪستان حڪومت ۽ پرڏيهي آفيس ڀارت جي دهشتگردي جي ڪاررواين کي عالمي فورمن تي اجاگر ڪرڻ ۾ ناڪام ٿي ويا آهن. هينئر به هيڏي ساري سانحي بعد به هندستان جو کليل ذڪر نه ڪيو ويو آهي، حڪومت جي اها پاليسي سمجھه کان ٻاهر آهي. گم ٿيل ماڻهن ۽ سرڪاري اهلڪارن جي اندروني مقصدن ۾ دهشتگردن سان پيار ۽ سکڻي مذمت ملڪ ۽ قوم لاءِ نقصانڪار آهي. هاڻ تازو سانحي کانپوءِ وزيراعظم ڪوئيٽا جو دورو ڪيو ۽ ميمبرن سان ملاقاتون ڪيون، پر مولانا هدايت الرحمان کي ٻاهر رکيو ويو. اها پاليسي پاڪستان ۽ بلوچستان لاءِ نقصانڪار آهي.

هاڻي اچون ٿا مسئلي جي حل طرف، ان ۾ ڪو شڪ ناهي ته جعفر واحد جي واقعي کانپوءِ رياست کي زبردست آپريشن ڪري پنهنجي بالادستي قائم ڪرڻي پوندي. گوريلا  افواهون ڪنهن به ملڪ ۾ ٿي سگهن ٿيون، تنهن ڪري اختر مينگل جي ٽوئيٽ جو حقيقتن سان ڪو به تعلق ناهي، پر رياست کي بلوچستان ۾ هڪ وڏو منظم ۽ موثر آپريشن ڪري پنهنجي ڪمزوري جو تاثر ختم ڪرڻو پوندو. هن وقت ميان نواز شريف هڪ وڏي پارٽي جو صدر ۽ سينيئر سياستدان آهي، لاهور جي پراڻين عمارتن کي بحال ڪرڻ سندس ڪم ناهي، ملڪ جي ٻن صوبن ۾ باهه لڳي رهي آهي. هن باهه کي وسائڻ ۽ ملڪ ۾ امن ۽ استحڪام آڻڻ لاءِ کين پنهنجو ڀرپور ڪردار ادا ڪرڻ گهرجي. 2014ع وانگر ميان صاحب ملڪ جي سموري سياسي قيادت کي سڏ ڪري آصف علي زرداري، مولانا فضل الرحمان محمود اچڪزئي، ڊاڪٽر مالڪ رحمان بلوچ ۽ ايڪشن پلان تي متفق ٿين ته جيئن گورننس بهتر ٿئي، سرڪاري آفيسن ۾ ميرٽ ۽ انصاف نظر اچي ۽ عام ماڻهو کي عزت ۽ احترام ڏنو وڃي. لانگ ٽرم ۽ شارٽ ٽرم پاليسيون ٺاهڻ گهرجن. انٽيليجنس ناڪامين کي ختم ڪرڻ گهرجي.

ان کانپوءِ سڀ کان وڌيڪ موثر اوزار انساني عقل آهي. ان سلسلي ۾ پوليس کان مدد وٺڻ گهرجي ۽ رياست جي حمايتين کي هر شهر ۾ حوصلا افزائي ڪرڻ گهرجي. پوليس آفيسرن ۽ فوجي ڪمانڊرن کي پوري ملڪ خصوصن گوادر، پنجگور ۽ تربت وغيره ۾ امن امان جي حوالي سان هڪ ٻئي سان صلاح مشوري سان پاليسي ٺاهڻ گهرجي. دهشتگردي کي منهن ڏيڻ لاءِ سڀني جي پاليسي جو رخ هڪ هجڻ گهرجي ائين اختيار ۽ حڪم پڻ هڪ هجڻ گهرجن. مختلف ۽ متضاد پاليسين جو تصور ختم ٿيڻ گهرجي. رياست نواز عناصر جي نوجوانن کي فوجي ادارن ۾ ڀرتي ڪيو وڃي. ان کان علاوه اٺ کان ڏهه هزار بلوچ نوجوانن کي سرڪاري ۽ غير سرڪاري ادارن ۾ نوڪريون ڏنيون وڃن. بلوچستان جي حقيقي نمائندن کي حڪومت ۽ فيصلي سازي ۾ شامل ڪيو وڃي. بلوچستان ۾ سي ٽي ڊي قائم ڪئي وڃي جيڪا جديد هٿيارن سان ليس هجي. ائين ڪرڻ سان نه رڳو بلوچستان، پر پوري ملڪ جي صورتحال بهتريءَ طرف وڌڻ لڳندي.