اها ئي ننڍي ماڻهوءَ جي وڏي خوبي آهي ته هر حال ۾ مطمئن رهڻ ۽ سادو جيئڻ!
وڏو ۽ ننڍو ماڻهو اڪثر ائين هڪ ٻئي سان مليا آهن، جيئن باهه پاڻيءَ سان ملندي آھي. وڏو ماڻهو پنهنجي حيثيت کي هر حالت ۾ نمايان ڪرڻ جي ڪوشش ڪندو آهي، جڏهن ته ننڍو ماڻهو چپ چاپ ان حيثيت جو بار کڻندو آهي. سوچيو، هڪ وڏو ماڻهو ڪنهن سرڪاري آفيس ۾ پنهنجي ڪم لاءِ وڃي ٿو. هو پنهنجي پاور جو استعمال ڪندي اندر سڌو وڃي ٿو ۽ ننڍو ماڻهو، جيڪو ان ئي آفيس ۾ ڪلاڪن کان انتظار ۾ آهي، خاموشيءَ سان چوي ٿو:
“شايد وڏن ماڻهن لاءِ قانون الڳ آهي”
وڏو ماڻهو جڏهن ڪنهن رشوت يا سفارش سان ڪم وٺندو آهي ته کيس اهو احساس ئي نه ٿيندو آهي ته ان سان ڪيترن ماڻهن جو حق کسيو پيو وڃي. ننڍو ماڻهو، ٻئي پاسي، پنهنجو ڪم سچائي سان ڪرڻ لاءِ ڪوشش ڪندو رهندو آهي، پر اڪثر خالي هٿين واپس موٽي ويندو آهي.
وڏو ماڻهو، پنهنجي “حيثيت” جو ايترو پابند هوندو آهي، جو ڪنهن وڏي گاڏيءَ ۾ ويهي به ان ڳالهه جي شڪايت ڪندو آهي ته “روڊ تي تمام گهڻي رش آهي” ٻئي پاسي، ننڍو ماڻهو پنهنجي سائيڪل تي به خوش هوندو آهي ۽ چوي ٿو: “واهه، سائيڪل ته ماحول دوست آهي. نه پيٽرول، نه ٽريفڪ جا مسئلا!”
سوچيو، هڪ وڏو ماڻهو، جيڪڏهن هڪ مهانگي ريسٽورينٽ ۾ وڃي ٿو ته کاڌي جي تعريف ڪرڻ بدران چوي ٿو:
“هن کاڌي ۾ خاص ذائقو ناهي. منهنجي طبيعت مطابق ناهي”.
ساڳئي وقت، هڪ ننڍو ماڻهو ساڳئي ريسٽورينٽ ۾ وڃي، کاڌي جي هر گرهه کي هڪ عظيم نعمت سمجهي ٿو ۽ چوي ٿو:
“واهه، ڪڏهن ايترو سٺو کاڌو مفت ۾ مليو ئي ناهي!”
سماج ۾ وڏو ماڻهو پاڻ کي قانون کان مٿانهون سمجهي ٿو، جڏهن ته ننڍو ماڻهو ان قانون کي پنهنجو مقدر سمجهي قبول ڪري ٿو. وڏو ماڻهو هر جاءِ تي پنهنجي مرضيءَ سان زندگي گذاري ٿو ۽ ننڍو ماڻهو، سندس مرضيءَ جو غلام بڻجي، پنهنجي خواهشن کي وساري ٿو.
پر حيرت جي ڳالهه اها آهي ته وڏو ماڻهو اندروني طور تي خوف ۾ هوندو آهي. کيس پنهنجي وڏائي وڃائڻ جو ڊپ هوندو آهي، جڏهن ته ننڍو ماڻهو پنهنجي ننڍائيءَ ۾ آزاد هوندو آهي. هو پنهنجي زندگيءَ کي پنهنجي طريقي سان جيئڻ جو هنر ڄاڻندو آهي.
اصل ۾، وڏو ۽ ننڍو ماڻهو صرف سماجي درجي جا نالا آهن. حقيقي وڏائي ان ۾ آهي، جيڪو عاجزيءَ سان ٻين جي دلين ۾ جاءِ ٺاهي. جيڪو وڏائيءَ سان پاڻ کي وڏو ثابت ڪرڻ ۾ لڳل رهي، اهو هميشه ٻين جي نظر ۾ ننڍو ئي رهندو آهي.
نتيجي ۾، زندگيءَ جي رستي تي وڏو ماڻهو ۽ ننڍو ماڻهو ٻئي گڏ هلندا آهن. وڏو ماڻهو پنهنجي شان ۽ شوڪت ۾ گم رهي ٿو ۽ ننڍو ماڻهو پنهنجي عاجزيءَ سان دنيا کي پنهنجو ڪري ٿو، پر جڏهن ڪنهن وڏي ماڻهوءَ کي پنهنجي وڏائيءَ مان خالي ٿيندي ڏسو، ته اهو ئي وقت آهي، جڏهن دنيا کي وڏو سبق ملي ٿو:
“عاجزي ۽ دل جي عظمت ئي حقيقي وڏائي آهي”
اهو ئي چئي سگهجي ٿو ته وڏو ماڻهو ۽ ننڍو ماڻهو، ٻئي زندگيءَ جي مزاح ۽ طنز جا ڪردار آهن. وڏو ماڻهو پنهنجي وڏائيءَ ۾ ڪڏهن نه کلندو، پر ننڍو ماڻهو پنهنجي زندگيءَ جي سادگيءَ تي کلندي زندگي گذاري ڇڏيندو. ڇا اهو ئي زندگيءَ جو اصل حسن ناهي؟
وڏو ماڻهو پنهنجي حيثيت جي عظيم داستانن ۾ گم هوندو آهي، جڏهن ته ننڍو ماڻهو پنهنجي ننڍڙن خوابن ۾ خوش رهندو آهي. وڏو ماڻهو چاهي ٿو ته دنيا ان جي قدمن تي هلي ۽ ننڍو ماڻهو چاهي ٿو ته هو فقط پنهنجي پيرن تي هلي سگهي.
آخر ۾ اهو ئي چئي سگهجي ٿو ته وڏو ماڻهو ۽ ننڍو ماڻهو سماج جا ٻه رخ آهن. هڪ جيڪو پنهنجي انا جي بلندين ۾ آهي، ۽ ٻيو جيڪو پنهنجي عاجزيءَ سان دنيا کي سهپ جو سبق ڏئي ٿو، پر حقيقي وڏائي ان ۾ آهي، جيڪو ننڍائي ۾ به وڏائيءَ جو مثال بڻجي.