خبرن موجب شام (دمشق) ۾ باغي داخل ٿي چڪا آهن ۽ بيبي زينب سلام الله عليها جو حرم مبارڪ بند ڪيو ويو آهي ۽ صبح جو فجر جي اذان به حرم ۾ نه ڏني وئي، ڇو ته اطلاعات جي مطابق باغي حرم جي گيٽ جي ٻاهران موجود آهن، پر حرم جي اندر داخل ناهن ٿي سگهيا. جڏهن ته باغين طرفان اعلان ڪيا پيا وڃن ته جيڪي مزاحمت نه ڪندا انهن کي ڪجهه به نه چيو ويندو. مطلب ته وچ اوڀر ۾ اسرائيل ۽ حماس ۾ جاري جنگ ختم ٿيندي نظر نه پئي اچي. هڪ ڀيرو ٻيهر خطي جي اھم ملڪ شام ۾ باغين ھڪ وڌيڪ شھر جو ڪنٽرول سنڀالي ۽ ٽئين شھر ڏانھن وڌڻ شروع ڪيو آھي. ھڪ ڏھاڪي کان وڌيڪ عرصي کان گھرو ويڙھه جو شڪار شام ملڪ ۾ مڪمل ٺاپر نه ٿي ھئي، پر ڪجهه ڏينھن کان شام ۾ مسلسل باغين کي ملندڙ سرسي کي عالمي ميڊيا وڏي شوق سان ڪوريج ڏيئي رهي آهي. گذريل هفتي شام جي صدر بشارالاسد جي ايران جي سپريم ليڊر سيد علي خامنه اي سان اهم ملاقات يقينن شام جي مدد لاءِ هئي ان جي باوجود باغين پنهنجي حڪمت عملي جوڙي قبضا ڪرڻ شروع ڪري ڇڏيا آهن ۽ ويڙھاڪ تنظيم ھئيت تحرير الشام(ايڇ ٽي ايس) جي اڳواڻ ابو محمد الجولاني اعلان ڪيو آھي ته ھنن حما شھر تي قبضو ڪري ورتو آھي. دنيا جي ماھر ۽ تجزيه نگارن شام ۾ باغين جي ڪاميابي کي صدر بشارالاسد، روس ۽ ايران جي لاءِ ھڪ وڏو نقصان قرار ڏيندي باغين جي عنقريب وڏي ڪاميابي حاصل ڪرڻ جي دعويٰ به ڪئي آھي. ان کان اڳ ايڇ ٽي ايس ويڙهاڪن مزاحمت کانپوءِ حما شھر جي مکيه جيل مان قيدين کي ڇڏائي ورتو هو. حماس جي آبادي 10 لک آھي ۽ حلب شھر کان 110 ڪلو ميٽر ڏکڻ ۾ واقع آهي. جڏهن ته گذريل هفتي باغين اوچتو حملو ڪري حلب شھر تي قبضو ڪري ورتو هو جنهن کانپوءِ عالمي سطح تي جنگ جون تياريون تيز ٿي ويون آهن. ماضي ۾ صدر بشارالاسد مدد لاءِ روس ۽ ايران کي مدد ڪرڻ لاءِ اپيل ڪندو رهيو آهي جن کيس مثبت موٽ به ڏني آهي، پر ھن وقت اھي ٻئي اتحادي ملڪ پاڻ پنھنجن تڪرارن ۾ ڦاٿل آھن ۽ ڪيترين ئي اهم شخصيتن جا جنازه به کڻي چڪا آهن ان جي باوجود بشارالاسد جي مدد ۾ اڳي کان اڳرا آهن. ياد رهي ته شام جي صدر بشارالاسد خلاف هڪ پرامن بغاوت 2011 ۾ شروع ٿي جنھن بعد اھا مڪمل گهرو ويڙهه ۾ تبديل ٿي وئي، جنھن دوران 5 لک ماڻھو مارجي ويا ھئا، ان دوران روس ۽ آمريڪا جي مداخلت ان کي “پراڪسي وار” ۾ تبديل ڪري ڇڏيو. اڄ شام چئن مختلف حصن ۾ ورهايل آهي، جنهن تي يا ته بشارالاسد جي حڪومت آهي يا مختلف نظرين ۽ وفادارين سان گڏ خود ساخته هٿياربند گروپن جو قبضو آھي. شروع ۾ بشارالاسد حڪومت کان باغين وڏو حصو ڦري ورتو ھو، جنھن بعد شام جي حڪومت 2015 ۾ روسي حمايت حاصل ڪرڻ ۾ ڪامياب ٿي ۽ حلب تي باغين جي تازي پيش قدمي کان اڳ ملڪ جي تقريبن ٻه ڀاڱي ٽي حصي تي ڪنٽرول بحال ڪيو ھو. اتر ۾ شام جي سرحد ترڪي سان ملي ٿي، جتي به وڳوڙ جاري آھي ۽ رياست اندر رياستون قائم ٿيل آھن. شام جي گاديءَ واري شهر دمشق جي اوڀر کان فرات نديءَ تائين، ايراني اثر رسوخ اڃان تائين موجود آهي. جڏهن ته ميڊيٽرينين (روم واري) سمنڊ جي ڪناري ۽ اتان کان دمشق تائين ۽ ڏاکڻي سر زمين روس جي قبضي هيٺ آهن. حلب ۽ ان جي ڀرپاسي وارا علائقا ۽ هاڻي حما جو شهر به ھئيت التحرير الشام فرقي جي اسلام پسند سياسي ۽ هٿياربند تنظيم جي قبضي ۾ آهي، پر رومي سمنڊ تي شام جي اھم بندرگاھ لتاڪيھ، اڃان به بشارالاسد جي ڪنٽرول ۾ آهي. ھئيت تحرير الشا، اصل ۾ نصرا فرنٽ آھي. اھو شام ۾ القاعده جي ھڪ شاخ هئي. 2016 ۾ نصرا فرنٽ، القاعده سان لاڳاپا ختم ڪرڻ جو اعلان ڪيو هو، ڇو ته مقامي باغي القاعده جي نالي سان ڪم ڪرڻ کان انڪار ڪري ڇڏيو ھو. جيتوڻيڪ ھئيت تحرير الشام گروپ دعويٰ ڪري ٿو ته ان جو ڪنهن به ٻاهرين تنظيم سان واسطو ناهي، پر اھو گڏيل قومن، آمريڪا ۽ ترڪي وٽ القاعده سان تعلق رکندڙ ۽ دهشتگرد تنظيم قرار ڏنل آھي. ھن گروپ جي حمايت ڪندڙ ڪيترائي انتھاپسند عنصر موجود آهن، جنھن ۾ ترڪستان اسلامڪ پارٽي، جيڪا هڪ چيني الغور اڪثريتي جهادي گروپ آھي. ترڪي به پنھنجي مفادن جي لاءِ بارڊر فورس قائم ڪئي آھي، جنھن ۾ مختلف سوچ رکندڙ ڌريون شامل آھن. سيريئن نيشنل آرمي دراصل شام جي عبوري حڪومت جي نالي سان انتظامي اختيار جو حصو آهي، جڏهن ته ترڪي حڪومت ۽ فوج به خطي ۾ اهم ڪردار ادا ڪري ٿي. هڪ ٻيو گروپ سيريئن ڊيمو ڪريٽڪ فورسز آهي. ڪرد، عرب مليشيا ۽ باغي گروپن تي ٻڌل هي اتحاد، فرات نديءَ جي اوڀر ۾ عراقي سرحد تائين ۽ اولهه ۾ منبج شهر تائين ڪنٽرول ڪري ٿو. ايمنسٽي انٽرنيشنل موجب ھن وقت به ساڍا 11 ھزار مرد، ساڍا 14 ھزار عورتون ۽ 30 ھزار ٻار قيد آھن. نئين صورتحال ڪري ترڪي پاران يا وري آمريڪا پاران ڪنھن ممڪن آپريشن کي رد نٿو ڪري سگھجي.
